HÜCRE ADEZYON MOLEKÜLLERİ
M. Hakan Terekeci, Burak Şahan, Cihan Top
ÖZET
Hücre adezyon proteinleri, kan dolaşımından hasarlı dokuya lökosit göçünün erken evrelerini düzenlerler. Selektinler, dolaşımdaki lökositlerle endotel hücreleri arasında başlangıç etkileşimleri düzenleyen multifonksiyonel adezyon molekülleridir. İlk olarak 10 yıl önce tanımlanmış olan selektinler; normal lenfosit yerleşmesi, inflamatuvar cevap esnasında lökosit göçü, karbonhidrat ligand biyosentezi ve adezyon aracılı sinyal iletimi gibi alanlarda yeni görüşlerin ortaya çıkmasını sağlamışlardır. İnflamatuvar cevap esnasında oluşan 3 majör olay, etkilenen alana kan akımının artması, kapiller geçirgenlik artışı ve kapiller damarlardan inflamasyon veya hasarlı bölgeyi çevreleyen interstisyel alana lökosit göçüdür. İnflamatuvar cevap, biyokimyasal mediyatörler ve immun sistem hücrelerini içine alan karmaşık biyolojik ve biyokimyasal süreçlerden oluşur. Hücreler arası ilişkileri sağladığı bilinen sitokinler, inflamatuvar sürecin düzenlenmesinde ciddi düzeyde önemli role sahiptirler. Hücre adezyon molekülleri değişik patolojik durumlarda önemli rol oynar. Adezyon sürecini düzenleyen pek çok sinyal ileti yolağı tanımlanmıştır. Bu yolaklar integrin ve katerinler (hücre-hücre ve hücre-substrat etkileşimini kontrol eden majör adezyon sistemleri) yönünden çalışılmıştır. Selektinler (P, E ve L) ve onların ligandları (esas olarak P- Selektin ligandı) vasküler duvarda lökosit yuvarlanması ve bağlanması için gereklidirler. Hücreler arası adezyon molekülü-1 (ICAM-1), vasküler hücre adezyon molekülü-1 (VCAM-1) ve bazı integrinler vasküler yüzeyde inflamatuvar hücrelerin kararlı adezyonuna neden olurlar. Trombosit endotel adezyon molekülü-1 (PECAM-1) kandan damar dışına hücrelerin ekstravazasyonu için gereklidir.
Adezyon moleküllerinin potansiyel klinik ve terapötik kullanımlarını daha iyi değerlendirebilmek için yeni çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır. Her iki alandaki bu çalışma sonuçları, adezyon moleküllerinin terapötik hedefleri konusunda bilgilerimizi artıracaktır.
Anahtar Kelimeler: Hücre adezyon molekülleri, integrinler, katerinler, selektinler, inflamasyon. Nobel Med 2008; 4(1): 04-10
THE CELL-ADHESION MOLECULES
ABSTRACT
The cell-adhesion molecules
The cell-adhesion proteins mediate the early stages of leukocyte recruitment from the blood stream to the sites of tissue damage. Selectins are multifunctional adhesion molecules that mediate the initial interactions between circulating leukocytes and cells of the endothelium. First identified over a decade ago, selectins have provided insight into areas as diverse as normal lymphocyte homing, leukocyte recruitment during inflammatory responses, carbohydrate ligand biosynthesis and adhesion-mediated signalling. Three major events occur during the inflammatory response; increasing of blood flow into the affected area, rising of capillary permeability and leukocytes migrate from the capillary vessels into the surrounding interstitial spaces to the site of inflammation or injury. The inflammatory response represents complex biological and biochemical process involving cells of the immune system and a plethora of biological mediators. Cell-to-cell communication molecules known collectively as cytokines play an extremely important role in mediating the process of inflammation. Cell-adhesion molecules play a major role in various pathological states. Multiple signal-transduction pathways have been described that modulate the adhesion process. These pathways have been studied in great detail for integrins and cadherins - two major adhesion systems controlling cell-cell and cell-substrate interactions. Selectins (P, E and L) and their ligands (mainly P-selectin ligand) are necessary to roll and bind of leukocytes on the vascular wall. Intercellular adhesion molecule-1 (ICAM-1) and vascular cell adhesion molecule-1 (VCAM-1), as well as some of the integrins, induce firm adhesion of inflammatory cells at the vascular surface. Platelet endothelial cellular adhesion molecule-1 (PECAM-1) are required for extravasation of cells from the blood compartment into the vessel and underlying tissue. Further research is needed to firmly establish the potential clinical and therapeutic utilities of (soluble) adhesion molecules. These study results in both fields will increase our informations about therapeutic targets of adhesion molecules.
Keywords: The cell-adhesion molecules, integrins, cadherins, selectins, inflammation. Nobel Med 2008; 4(1): 04-10
Click here to view the full-text article in PDF format.