Editör'den

Değerli Dostlarımız,

Üçüncü yılımıza girerken sizlerle bilimsel yayıncılık tarihine ilişkin bazı bilgileri paylaşmak istiyorum. Türkiye İstatistik Yıllığı verilerine göre ülkemizde 2500 civarında dergi yayımlanmaktadır. Bu dergilerin yaklaşık üçte birini akademik dergiler, geri kalanını ise popüler dergiler, haber dergileri ve gazeteler oluşturmaktadır. Ülkemizde dergi yayıncılığının kökleri 1700’lü yılların sonlarına dayanmaktadır. Osmanlı İmparatorluğunda ilk yabancı dildeki süreli yayın 1795'te İstanbul'daki Fransız Büyükelçiliği tarafından yayımlanmıştır (Bulletin de Nouvelles). Türkçe dergilerin yayımlanması için ise aradan yaklaşık 50 yıl daha geçmesi gerekmiştir. 1795'ten Cumhuriyet Dönemine kadar 22 ayrı dilde toplam 2046 gazete ve dergi yayımlanmıştır.

Türk dergicilik tarihindeki ilk girişimler, Tanzimat Döneminde başladı.
İlk Türk dergileri, Avrupa’da olduğu gibi, bilimsel derneklerin yayın organı olarak ortaya çıktı.

Osmanlı İmparatorluğu döneminde 1849’da yayımlanan Vakayi-i Tıbbiye isimli bir sağlık dergisi ile 1862 yılında yayımlanmaya başlanan Mecmua-i Fünun dergisi, aynı yılda ilk resimli dergi olan Mir’at, 1862-1864 yılları arasında 8 sayı yayınlanan Ceride-i İber-i İntibah, ilk dergiler arasındadır.

Sonraki yıllarda müzik (Musıkî-i Osmani, 1863) ve askerlik (Ceride-i Askeriye, 1864) konusundaki dergiler, yayın hayatına başlamıştır.

İlk çocuk dergisi (Mümeyyiz) ise 1869 yılında yayımlanmıştır.

Bu bilgilerin ayrıntılarına 2007 yılında yayımlanan Hacettepe Üniversitesi, Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü’nün “Türkiye’nin Bilimsel Yayın Haritası” başlıklı araştırma yazısından ulaşabilirsiniz.

O dönemin ilkleri olan bu dergiler, yayıncılığın zahmetli basamaklarında ya ömürlerini erken den tamamlamış, ya da yaşadıkları maddi ve manevi zorluklar karşısında süreli yayın olma mücadelesini bırakmış veya farklı adlarla bir süre daha yayın hayatlarına devam etmişlerdir. Bu zorlu yolda, süreli, bilimsel dergiye duyulan ihtiyacı karşılayabilecek çok az sayıda dergi basılmış ancak ihtiyaç karşılanamamıştır. Sağlık dergisi olarak Vakayi-i Tıbbiye ile başlayan macerayı günümüzde devam ettiren dergilerden birisi de, bilimsel, hakemli, süreli, ve tarafsız yayıncılık anlayışını benimsemiş olan Nobel Medicus’tur. Üç yıldır yayın hayatına devam eden Nobel Medicus, uluslar arası kütüphanelerde (NLM, British Library,) hızla yerini alırken, genç yaşına rağmen siz değerli araştırmacılarımızın desteği ile Index Medicus ve SCI yolunda adım adım ilerlemektedir.

Dergimizin bu sayısında da multidisipliner bir bakışla oluşturduğumuz birbirinden değerli çalışmaları göreceksiniz. Portreler bölümünde ise değerli hocamız, Türkiye’de ortopedi ve çocuk cerrahisi bilim dallarının kurucusu olan Ord. Prof. Dr. Akif Şakir Şakar (1888-1961) bizlerle olacak.

Saygı ve sevgilerimle,

Prof. Dr. Cihan Aksoy