Tüm dünyada 1990’lı yılların başından beri anti- tüberküloz (anti-TB) ilaçlara karşı gelişen direnç problemi, TB kontrol programlarının başarısını sürekli tehdit etmektedir. Devamlı artış eğiliminde olan bu problem, artık küresel bir boyuta ulaşmıştır. Bu çalışmada, Ocak 2010 ile Aralık 2016 tarihleri arasında elde edilen 252 Mycobacterium tuberculosis kompleks (MTK) izolatı retrospektif olarak incelenmiş ve birinci basamak anti-TB ilaçlara (izoniazid [İNH], rifampisin [RİF], streptomisin [SM], etambutol [EMB]) karşı gelişen primer ve sekonder dirençlilik durumları ortaya konulmuştur.

Materyal ve Metot: Mikobakteriyoloji laboratuvarına kabul edilen klinik örneklerin kültür ve antibiyotik duyarlılık test işlemleri, steril vücut sıvıları için doğrudan, kontamine klinik örnekler için ise N-asetil-L-sistein-sodyum hidroksit yöntemi ile homojenizasyon ve dekontaminasyon işlemlerinden sonra BACTEC MGIT tam otomatize sisteminde gerçekleştirilmiştir.

Bulgular: İzolatların 70 (%27,8)’i, dört anti-TB ilaçtan en az birine dirençli bulunmuştur. Tekli veya kombine ilaç direnci gösteren izolat oranımız, İNH, SM, RİF ve EMB için sırasıyla %20,6 (n=52), %12,3 (n=31), %7,5 (n=19) ve %6,7 (n=17)’dir. İzolatların 42 (%16,7)’sinde

tekli ilaç direnci saptanmış olup direnç oranları, İNH, SM, RİF ve EMB için sırasıyla; %9,5 (n=24), %4,0 (n=10), %2,8 (n=7) ve %0,4 (n=1)’tür. Onsekiz (%7,1) izolatın, çoklu ilaç dirençli (ÇİD) TB suşu olduğu anlaşılmıştır. ÇİD-TB suşu dışında kalan birden fazla ilaca dirençli izolat oranımız, %4 (n=10)’tür. Söz konusu tüm ilaçlara dirençli suş oranımız ise %1,6 (n=4)’dır.

Sonuç: Çalışmamızda, en az iki ilaca dirençli izolatlarımızın (n=28) tamamında İNH direnci bulunması ve ayrıca izolatlarımızın %20,6’sında (n=52) İNH direnci saptanması dikkat çekici bulgudur. Bu sonuç, her beş izolatımızdan birisinin İNH’ye dirençli olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla, hastanemizde daha fazla ÇİD-TB sorunu yaşanmaması için RİF ilacının, direnç gelişmemesi yönünde azami korunması gereklidir. ÇİD-TB oranımız her ne kadar yıllara göre düşüş eğiliminde olsa da, ilaca dirençli TB oranı yüksek olan ülkelerden ülkemize artan ve kolaylaşan seyahat imkânı ve son yıllarda iç savaş yaşayan ülkelerden ülkemize artan göç sayısı, ne yazık ki ilaca dirençli TB ve ÇİD-TB sorunlarının ülkemizde yeniden artabileceği endişesini ortaya çıkarmaktadır.

Mycobacterium tuberculosis kompleks İlaca dirençli tüberküloz Çok ilaca dirençli tüberküloz Birinci basamak antitüberküloz ilaç direnci