Amaç: Hymenoptera venom alerjisi olan hastalarda birinci basamak tedavi olarak venom immünoterapisi (VİT) önerilmektedir. VİT esnasında advers reaksiyon ve yan etki sıklığı değişken oranlarda bildirilmiştir. Bu bilgiler ışığında çalışmamızın amacı, venom alerjik hastalarda primer sokulma, VİT alırken sahada sokulma ile ve klinikte VİT uygulaması esnasında alerjik reaksiyon gelişimini etkileyen faktörleri araştırmaktır.

Materyal ve Metot: Ocak 2014-Eylül 2019 tarihleri arasında Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, İç Hastalıkları Anabilim Dalı, Alerji ve Klinik İmmünoloji Bilim Dalı, alerji polikliniğinde VİT uygulanan olguların kayıtları retrospektif olarak incelendi. Hastaların demografik verileri, bazal serum triptaz (BST) düzeyleri, VİT öncesi alerjik reaksiyonun Müller sınıflamasına göre derecesi, antihipertansif ilaç kullanımı, deri testi ve kan venom spesifik IgE sonuçları, VİT sırasında ve sahada sokulma sonrası reaksiyon varlığı araştırıldı.

Bulgular: Medyan yaşı (min-max) 46 (19-66) olan 67 (23 K/44 E) olgunun %43’ü (n=29) Apis mellifera, %48’i (n=32) Vespula vulgaris ve %9’u (n=6) da her iki venom tipi ile VİT almaktaydı. Deri testlerinde %69 hastada tek venom ile pozitiflik saptanırken, %30’unda çift, %1 olguda her 3 venom alerjen ekstraktı (Apis, Vespula ve Polistes) ile pozitiflik saptandı. Analizlerde, deri testlerinde iki arıya duyarlı olan hastalarda (Apis+ Vespula) VİT ile sistemik reaksiyon sıklığı fazla iken; deri testlerinde üç arıya duyarlı hastalarda (Apis+Vespula+ Polistes) VİT ile geniş lokal reaksiyon sıklığı fazla saptandı (p=0,005). Antihipertansif ilaç kullanan (n=6) hastalarda venom ile sahada sokulma sonrası lokal reaksiyon sıklığı daha fazla iken, ilaç kullanmayan hastalarda sistemik reaksiyon sıklığı daha fazla bulundu (p=0,001). Hastaların primer hipersensitivite reaksiyonları (HSR) Müller’e göre derecelendirilmiş ve gruplar BST düzeylerinin ortalamasına göre kıyaslandı. İkinci derece HSR (BST: 5,21 ng/ml) ve 3. derece HSR (BST: 5,10 ng/ml) arasında anlamlı bir fark saptanmaz iken, primer reaksiyonu 4. derece olan hastalarda ortalama BST değeri (10 ng/ml) diğer gruplara göre anlamlı yüksek saptandı (p=0,023). Hastalar VİT aldıkları arı tipine göre sınıflandırılmış ve gruplar BST düzeylerinin ortalamasına göre kıyaslandı. Her iki arı tipine (Apis+Vespula) duyarlılığı olan hastaların BST düzeyi (14,92 ng/ml), sadece Vespula duyarlı hastaların BST düzeyine (6,57 ng/ml) ve sadece Apis duyarlı hastaların BST düzeyine (6,09 ng/ml) göre anlamlı olarak daha yüksek bulundu (p=0,020 vs 0,016). Hastalar duyarlı oldukları arı tipine göre değerlendirildiğinde, primer reaksiyon, sahada sokulma sonrası reaksiyon ve VİT sırasında reaksiyon karşılaştırıldı ve anlamlı sonuç saptanmadı.

Sonuç: Antihipertansif kullanımı hem VİT sırasında hem sahada venom sokması ile hayatı tehdit eden reaksiyon sıklığını artırmamaktadır. VİT esnasında; özellikle doz artımı fazında tüm reaksiyonlarda artış mevcuttur. Deri testlerinde her iki venoma duyarlılığı olanlarda VİT sırasında sistemik reaksiyon gelişimi anlamlı olarak daha fazladır. Her iki venoma karsı duyarlı ve primer reaksiyonları Müller sınıf 4 olan hastaların BST değeri mutlaka ölçülmelidir. Arı cinsi ve kan spesifik IgE düzeyleri reaksiyon gelişme sıklığını etkilememektedir.

Venom alerjisi Venom immünoterapi Hipersensitivite reaksiyonu Risk faktörleri