Editorial

Değerli Meslektaşlarım,

Yazının çoğaltılması için yıllar boyu değişik ülkelerde farklı teknikler kullanılsa da, 15. yüzyılda Johannes Gutenberg’in (1398-1468) yaptığı mekanik matbaa kadar hızla yayılıp kabul görmemiştir. Dünyanın pek çok ülkesinde kutsal ve bilimsel kitaplar, dergi ve benzeri yayınlar o dönemden beri yaygın olarak okuyucusu ile buluşmaktadır.

Osmanlı İmparatorluğu’nda ilk matbaa, İspanya’dan göç etmek zorunda kalan Sefarad Yahudileri tarafından 1493-95 yılları arasında İstanbul’da açılmıştır. 1567’de Ermeniler, 1627’de Rumlar ilk matbaalarını açmışlardır. Ancak, azınlıkların açmış oldukları matbaalar, engelleyici bir ferman bulunmamasına rağmen, dini propagandaları önlemek için zaman zaman kapatılmıştır. Bu matbaalarda Türkçe ve Arapça kitap basılması yasaklansa da, Avrupa’da basılan eserler ülkeye gizlice getirilmiştir. Bu eserlerin çoğunluğu dil, geometri ve tıp alanlarındaki eserlerdir.

Osmanlı Devleti’nde ilk Türkçe/Osmanlıca baskı yapan matbaa Çelebizadeler ve Müteferrika’nın girişimiyle matbaanın icadından ancak 250 yıl sonra Osmanlı Devleti’nde ilk matbaa kurulabilmiştir. Sahafların piri, ilk Türk matbaasının kurucusu İbrahim Müteferrika, 1726 yılında Basma sanatının faydalarından söz eder. Matbaanın gerekliliğini anlatan, önemli kitapların çoğaltılmasının, ucuz olmasının, kentlerde kütüphanelerin açılmasının yararlarını anlatan “Vesilet - üt – tıbâa” adlı raporunu dönemin sadrazamı Damat İbrahim Paşa'ya sunar. İlk Türk matbaasının kurulabilmesi için izin ister. İb¬rahim Müteferrika ve Sait Mehmet Çele-bi’de ilk Türkçe kitap basan Türk basımevini İstanbul’da açarak katkıda bulunur. Lale Devri’de bu ilk Türk matbaasının kuruluşuna tanıklık eder ve basılı eserlerin serüveni de başlamış olur…

Başlar ama Müteferrika’nın 1742’de, orduda bir göreve atanmasıyla durur ve ölümünden sonra da matbaa kapanır. Müteferrika Matbaasının açık olduğu süre içinde dil, tarih, coğrafya, mıknatıs ve askerlik üzerine 17 eser basılmıştır. İbrahim Müteferrika’nın yazdığı eserler arasında batılılara karşı gerilemenin nedenleri ve çarelerini anlatan “Usül-ül-hikem fi nizam il-ümem (1732)” ve pusulanın icadından, mıknatısın özelliklerinden behsettiği “Fuyuzat-ı Miknatisiye (1732)” vardır. Kağıt üretimi ve üretilen yerli kağıt kalitesinin yabancı kağıtlarla rekabetinin zayıf olması, halkın o dönemki alım gücü de düşünülürse, matbaada basılan kitapların oldukça pahalı olması, hattat sanatının olumsuz etkileneceği endişeleri, vs. gibi sorunlarla Müteferrika’nın hedeflerine uzun bir süre ulaşılamamıştır.

Ne mutlu bize ki şu an elimizde tuttuğumuz Nobel Medicus tam bağımsız, bilimsel bir Türk tıp dergisi olarak ülkemizdeki matbaalarda, ülkemizde üretilen ve işlenen kağıda basılıyor ve dünyada 20.000’in üzerinde Türk ve yabancı sağlık mensubuna ulaşıyor. Bizim bilgi birikimimizi kabul edildiği bilimsel endeksler sayesinde tüm dünyaya duyuruyor. Şimdiki hedefimiz dergi impakt faktörünü artırmak, yani dergimizdeki yayınların sitasyonunu çoğaltmak. Umarız İbrahim Müteferrika’nın bile hayaline sığmayacak bu hedefe ulaşabiliriz. Bu hedefe ulaşmak oldukça yakın gibi, zira elimizde hakemlerde bekleyen 100’ün üzerinde kaliteli araştırma var ve 300 kadar hakem de sizlerin gönderdiğiniz yayınlar şu sırada değerlendiriliyor.

Mutluluğumuzu ve dergimizin gelmiş olduğu aşamayı paylaşmak istedim. Umarım sizlerle birlikte daha nice bilim adamlarımızı uzun yıllar yadedeceğiz.

Bu sayımızın misafiri bizi gururlandıran bir Türk bilim adamı, Basel’de yayınlanan zamanın ünlü alan dergilerinden Dermatologica’da makaleleri yer almış, ayrıca bu derginin Yayın Kurulu’na davet edilmiş, Türk Dermatoloji tarihinin unutulmaz hocası, Ord. Prof. Dr. Cevat Kerim İncedayı…

Nice yıllar nice güzel araştırmalar ve gururumuzu okşayacak bilim adamlarımızla karşınıza gelmek üzere

Saygı ve sevgilerimle,

Nobel Medicus ailesi adına
Prof. Dr. Cihan AKSOY