Amaç: Kültürel ürünlerden biri olan türkülerde sağlık, hastalık ve hekimle ilişkili kavramlarla sıkça karşılaşılmaktadır. Bu çalışmada hekim ve sağlıkla ilgili türkülerde geçen “yara” ve “merhem” kavramlarının analiz edilmesi ve hastalık-tedavi-kültür ilişkisinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır.

Materyal ve Metot: Çalışma tanımlayıcı tipte bir araştırmadır. “Türkülerdeki Hekimlik & Sağlıkla İlgili Türküler” kitabında yer alan, içerisinde “yara” ve/veya “merhem” sözcüklerinin geçtiği türküler doküman analizi yöntemiyle incelenmiştir.

Bulgular: İncelenen kitaptaki türkülerden toplam 88 tanesinin içerisinde, gerçek ve mecazi farklı anlamlar yüklenen ve farklı yazım şekilleri tespit edilen “yara” ve/ veya “merhem” sözcükleri tespit edilmiştir. Bu türkülerin yörelerinin daha çok Orta ve Doğu Anadolu bölgesi olduğu tespit edilmiştir. “Yara” kelimesi daha çok “acı, dert, keder, ölümcül hastalık, ihanet, talihsizlik, vb.” gibi mecazi anlamlarda kullanılmıştır. “Merhem” kelimesi ise “merhem, çare, derman, teselli” gibi gerçek ve mecazi anlamlarda kullanılmıştır. Anadolu halkının, yaşadığı bazı olumsuzlukları türkülerde “yara” ve “merhem” kavramları ile dile getirdiği tespit edilmiştir.

Tartışma ve Sonuç: Anadolu halkının, yaşadığı olumsuzlukları nitelemek için bu kavramların kullanılmasının nedeni dermatolojik lezyonlardan olan “yara”nın insanları psikolojik ve sosyal açıdan etkilediği ve tedavisinin ağırlıklı olarak “merhem” ile yapıldığı gerçeğine dayanmaktadır. Bunun bir sonucu olarak “dert” ile “derman” ilişkisi türkülerde kültürel açıdan bir ifade şekli bulmaktadır. Ayrıca bu kavramların kullanıldığı türküler yöresine göre incelendiğinde herhangi bir kültürel farklılık zemininde kullanılmamakta olduğu, taşıdıkları mana itibariyle Anadolu’nun ortak kültürel bir ifade şekli olarak kullanıldıkları sonucuna ulaşılmaktadır.

Sağlık Kültür Yara Merhem